Zasady nauczania to ogólne normy, kanony, reguły postępowania dydaktycznego, których stosowanie umożliwia nauczycielowi zaznajamianie uczących się z usystematyzowanymi treściami nauczania oraz kształtowanie postaw zawodowych, a także pozwoli na wdrożenie ich do samokształcenia.
Zasady nauczania – uczenia się w systemach dydaktycznych większości krajów anglojęzycznych sformułowanych przez Roberta H. Davisa, Lawrensa T. Aleksandra i Stepie L. Melona są następujące:
- Zasada doniosłości(uczeń będzie miał motywację do uczenia się tego, co ma dla niego doniosłe znaczenie);
- Zasada niezbędnych warunków (jest bardziej prawdopodobne, że uczeń nauczy się czegoś nowego, jeśli spełnia wszystkie niezbędne warunki – ma wiadomości i opanował umiejętności warunkujące realizację nowych zadań i zachowań);
- Zasada wzorca (jest bardziej prawdopodobne, że uczeń przyswoi sobie nowe zachowanie jeśli mu się przedstawi wzorowe wykonanie, które będzie mógł obserwować i zastosować);
- Zasada dostępności (swobodny dostęp do wszystkich wiadomości przekazywanych przez nauczyciela);
- Zasada aktywnego wiązania teorii z praktyką.
- Zasada wygaszania (jest bardziej prawdopodobne, że uczeń nauczy się, jeśli stosowne ułatwienia będą stopniowo wygaszane);
Inne podziały zasad nauczania:
Wg W. Okonia:
- Systematyczności
- Poglądowości;
- Samodzielności;
- Związku teorii z praktyką;
- Efektywności;
- Przystępności;
- Indywidualizacji i uspołecznienia, czyli związku interesów jednostki i zbiorowości;
Wg Cz. Kupisiewicza:
- Poglądowości;
- Przystępności;
- Świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania – uczenia się;
- Systematyczności;
- Trwałości zdobywanej wiedzy;
- Operatywności;
- Wiązania teorii z praktyką;
Wg T. Nowackiego (do potrzeb nauczania w szkole najbardziej dostosowany wydaje się ten układ):
- Zasada świadomej aktywności;
- Zasada związku teorii z praktyką;
- Zasada poglądowości;
- Zasada przystępności;
- Zasada systematyczności;
- Zasada trwałości wiedzy i umiejętności;
- Zasada indywidualizacji zespołowości ;
(Istota zasady sprowadza się do takiego organizowania procesu nauczania – uczenia się, w którym z jednej strony uwzględnia się wszelkie walory indywidualne każdego uczącego się, z drugiej zaś zostanie znaleziona przez nauczyciela płaszczyzna współpracy i współdziałania wszystkich uczących się).
