Planeta Ziemia.
Środowisko przyrodnicze kuli ziemskiej ma złożoną strukturę i ulega nieustannym przemianom. Od momentu powstania Ziemia znajduje się ciągle pod wpływem procesów kosmicznych, globalnych, regionalnych i miejscowych. Źródłem procesów zachodzących w środowisku Ziemi jest energia docierająca do nas z zarówno z zewnątrz (energia słoneczna) jak i z wnętrza naszej planety. Powoduje ona nieustanny ruch materii w jego obrębie, co w konsekwencji przyczynia się do zachodzących tu częstych przemian.
Środowisko Ziemi tworzy system otwarty, w którym następuje wymiana materii i energii z otoczeniem. Dopływ i odpływ energii oraz materii zmierzają do osiągnięcia stanu równowagi dynamicznej.
Schemat pokazujący stan równowagi oraz przepływ i krążenie energii i materii w otwartym systemie przyrodniczym Ziemi.
Środowiskiem życia i działalności człowieka jest powierzchnia Ziemi. Jednocześnie jest to miejsce zetknięcia się kilku sfer tworzących tzw. powłokę krajobrazową kuli ziemskiej. Są to:
- warstwa gazowa otaczająca naszą planetę – zwana atmosferą,
- powłoka skalna tworząca zewnętrzną część Ziemi, zwana litosferą,
- hydrosfera, czyli wody znajdujące się na Ziemi, pod jej powierzchnią oraz w atmosferze,
- na styku atmosfery, litosfery i hydrosfery rozwinęła się sfera życia zwana biosferą. Jednym z jej składników jest człowiek.
Przez setki milionów lat przyroda Ziemi, zarówno ożywiona, jak i nieożywiona, podlegała działalności procesów naturalnych. W ostatnich kilku tysiącach lat na środowisko zaczął oddziaływać człowiek, będący jednym z elementów tego środowiska. Oddziaływanie to szczególnie nasiliło się w ostatnich stuleciach, co doprowadziło do zaburzeń w funkcjonowaniu środowiska w niektórych regionach Ziemi. W obrębie biosfery wyodrębniono sferę, w której działa człowiek – antroposfera.
ŚRODOWISKO JAKO PRZEDMIOT BADAŃ GEOGRAFICZNYCH;
Wszystkie elementy przyrody ożywionej (biosfera) i nieożywionej (atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera) są nazywane środowiskiem przyrodniczym. Jest ono przekształcane na skutek działalności człowieka. W wyniku tych przeobrażeń powstaje środowisko geograficzne, łączące w sobie całość środowiska przyrodniczego z efektami działalności człowieka.
W przyrodzie trwa nieustanny ruch. Głównym źródłem naturalnych procesów zachodzących na Ziemi jest energia słoneczna. Wszystkie sfery się przenikają i wpływają na siebie, np. wody rzeźbią powierzchnię litosfery; kiedy parują, zwiększają ilość pary wodnej w powietrzu, z kolei rośliny wzbogacają atmosferę w tlen, a pobierają z niej dwutlenek węgla.
Także człowiek w wyniku swojej działalności zmienia wygląd poszczególnych sfer, np. wycina lasy, buduje domy, drogi, fabryki, wydobywa surowce mineralne – tworzy antroposferę.
